Angielska nazwa: leishmaniasis.
Leiszmanioza jest chorobą pasożytniczą, wywoływaną przez wiciowce z rodzaju Leishmania. Dotyczy ona głównie skóry, błon śluzowych i pewnych narządów wewnętrznych. Najczęściej przenoszona jest przez ukłucie pchły ziemnej (rodzaj Phlebotomus). Występuje w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. Przenoszący chorobę owad występuje głównie w rejonach suchych, lecz w mniejszych ilościach jest znajdowany na terenach wilgotnych. Tylko samice pchły ziemnej roznoszą chorobę, żerują one najczęściej w nocy a podczas dnia kryją się w zacienionych zakamarkach. Głównym rezerwuarem zarazków są psy, lecz pewną rolę w łańcuchu epidemiologicznym spełniają także gryzonie, bydło, konie i owce. W pewnych przypadkach również człowiek może być „zbiornikiem” (rezerwuarem) tych wiciowców. Pasożyty z zakażonych osób lub zwierząt przedostają się do pchły przy ukłuciu. Wewnątrz owada namnażają się i są gotowe do dalszego zarażania.
U zakażonego człowieka rozwija się cała gama objawów, które zostały sklasyfikowane i na ich podstawie określono trzy główne typu leiszmaniozy. Leiszmanioza skórna występuje najczęściej w centralnej Azji, w Indiach i na wybrzeżu Morza Śródziemnego w zachodniej części Afryki. Pojedyncze bądź mnogie zmiany skórne w tej postaci choroby okalizują się najczęściej na twarzy, ramionach i na nogach. Zmiany te pojawiają się najczęściej 2 do 8 tygodni po ukłuciu zakażonego owada i początkowo jest to tylko uniesione zaczerwienienie. Z czasem zaczynają one się powiększać, na powierzchni pojawia się owrzodzenie, które pozostaje przez okres do dwóch lat, po czym się powoli goi. Leiszmanioza skóry i błon śluzowych występuje w Południowej i Środkowej Ameryce. Owrzodzenia w tej postaci mają tendencję do zajmowania błon śluzowych jamy ustnej i nosa. Naciekają one przegrodę nosa, co doprowadza do jej niszczenia i trwałych, znacznych deformacji tej okolicy. Leiszmanioza trzewna, czyli choroba kala-azar występuje w niektórych częściach Chin, na Półwyspie Indyjskim, a także na wybrzeżu Morza Śródziemnego w Afryce Wschodniej i w Ameryce Południowej. Również ta postać leiszmaniozy jest najczęściej przenoszona przez pchłę ziemną, lecz możliwe są również zakażenia drogą transfuzji krwi i kontaktów seksualnych. Wywołujące ją pasożyty zajmują śledzionę, wątrobę, szpik kostny, węzły chłonne i skórę. Po okresie wylęgania, wynoszącym od 2 do 6 miesięcy pojawiają się pierwsze objawy: gorączka, zawroty głowy, osłabienie i utrata masy ciała.
Nieleczona choroba może przejść w postać przewlekłą, która czasem ma poważne następstwa, jak zapalenie płuc a nawet zgon. W każdym przypadku podejrzenia leiszmaniozy konieczna jest konsultacja lekarza. Do ustalenia właściwej diagnozy konieczne są badania laboratoryjne, również leczenie jest dość złożone i, niestety, nie zawsze skuteczne.
Zapobieganie polega na unikaniu kontaktu z wywołującym chorobę owadem. Należy stosować środki owadobójcze, repelenty, właściwie przestrzegać zasad sanitarnych. Najlepiej wystrzegać się miejsc gdzie lęgnie się dużo pcheł ziemnych.
