Nazwa angielska: cholera
Ogólne informacje
Cholera jest ciężką biegunkową chorobą bakteryjną, spowodowaną spożyciem skażonej wody, mleka lub pokarmów. Zazwyczaj zanieczyszczenie jest związane z nieprzestrzeganiem zasad sanitarnych dotyczących zaopatrzenia ludności w wodę i odprowadzania ścieków. Istotą leczenia jest szybkie uzupełnienie utraconych płynów i elektrolitów za pomocą doustnych roztworów nawadniających. Zdecydowanie częściej choroba charakteryzuje się łagodnym przebiegiem. W ciężkich przypadkach zaczynają się nagle dużą ilością wodnistych wypróżnień, mogą pojawić się wymioty.
Objawy cholery
Objawy wstępne zazwyczaj pojawiają się po 1 do 3 dni od kontaktu z przecinkowcem cholery (bakteria odpowiedzialna za chorobę), niemniej objawy mogą pojawić się w dowolnym czasie od kilku godzin do 5 dni od narażeniu. Nieleczona cholera doprowadza w stosunkowo krótkim czasie do odwodnienia, przebiegającego z niskim ciśnieniem tętniczym, skurczami mięśni, obniżoną ciepłotą ciała, zmniejszeniem ilości wydalanego moczu, wstrząsem wreszcie śpiączką. Cholera jest poważnym problemem społecznym w krajach rozwijających się na całym świecie, zwłaszcza w Afryce, południowej Azji i w Ameryce Łacińskiej. Tym niemniej zachorowania wśród podróżnych odwiedzających te kraje są rzadkie. Bezpośrednie zanieczyszczenie pożywienia skażonymi ściekami gra główną rolę w przenoszeniu zakażenia. Surowe lub niewłaściwie gotowane ryby wyłowione z wód, do których odprowadzane są ścieki są kolejnym potencjalnie istotnym źródłem zakażenia. Bakterie są połykane wraz z pokarmem, następnie osiedlają się i namnażają w jelicie cienkim podatnej osoby. Podstawowe znaczenie epidemiologiczne ma obecność zakaźnych drobnoustrojów w kale osoby zakażonej. Osoby, które mają mało nasilone objawy (bądź ich wcale nie mają) szczególnie przyczyniają się do rozprzestrzeniania się choroby (zwłaszcza te, które nie przestrzegają zasad higieny osobistej). Bakteria wywołująca cholerę jest bardzo wrażliwa na kwas, normalnie występujący w żołądku ? zabija on zazwyczaj małe ilości bakterii zanim te zdołają się osiedlić. Jedynie w przypadku wniknięcia dużych ilości bakterii lub osłabienia odporności organizmu ryzyko powstania choroby jest znaczne.
Zasady profilaktyki
W rejonach o niskich standardach sanitarnych należy przyjąć, że puszkowane lub butelkowane piwo, wino i inne napoje powstałe na bazie gotowanej wody są jedynymi bezpiecznymi napojami. W niektórych rejonach istnieje ryzyko, że sprzedawana w butelkach woda jest w istocie wodą z kranu – dlatego najbezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się woda gazowana. Zawsze należy unikać dodawania lodu do drinków, pamiętając, że alkohol w nich zawarty nie zabije drobnoustrojów. Naczynia wielorazowego użycia również stanowią potencjalne zagrożenie. Ponieważ również warunki przechowywania produktów żywnościowych mogą nie spełniać warunków sanitarnych, najbezpieczniejszym zachowaniem wydaje się być picie tylko oryginalnie butelkowanych (lub puszkowanych) napojów przez jednorazową rurkę. Należy zawsze gotować wodę do celów higienicznych, jak szczotkowanie zębów, mycie twarzy wokół ust itp. W tym celu można zaopatrzyć się w niedrogie grzałki turystyczne. Gdy butelkowana gazowana woda jest niedostępna, lub gdy jej gotowanie jest niepraktyczne, dobrym sposobem jest rozpuszczenie w wodzie np. jodyny lub jodowych pochodnych antybiotyku tetracykliny. Należy pamiętać, że wcześniej należy przefiltrować wodę np. przez filtr do kawy w celu pozbycia się osadu. Pokarmy również stanowią zagrożenie. Należy unikać niegotowanych warzyw. Owoce mogą być uznane za bezpieczne pod warunkiem, że zostały właściwie umyte (w czystej wodzie!) i mają nienaruszoną skórkę. Ważne jest, aby dopilnować by mięso właściwie ugotowane i podane gorące. Chleb najbezpieczniej jest jeść w krótkim czasie od wyjęcia z pieca. Nie należy jeść wilgotnych potraw ziarnistych (np. ryż), które pozostawały w temperaturze pokojowej przez dłuższy okres czasu. Nigdy nie należy jeść pokarmów z zimnym mięsem, majonezu, kremów. Nie powinno się jadać w bufetach i na straganach. Nie wolno jeść niepasteryzowanych produktów mlecznych, również jogurtu i sera. Nie powinno się pływać ani łowić ryb w zanieczyszczonej wodzie, należy wystrzegać się jedzenia ryb, które z takiej wody mogły pochodzić. Należy unikać dotykania twarzy brudnymi rękami, które należy często myć, zwłaszcza przed jedzeniem.
Szczepienie
W chwili obecnej szczepionki przeciw cholerze nie są uważane za wystarczająco efektywne przez co nie są zalecane przez większość specjalistów, za wyjątkiem szczególnych okoliczności. Dostępne są dwa rodzaje szczepionek: doustna i w iniekcji. Żadna z nich nie jest skuteczna przeciw odmianie Bengal – szczepowi wyizolowanemu niedawno w południowej Azji. Jakkolwiek w chwili obecnej zaświadczenie o szczepieniu przeciw cholerze nie jest wymagane przy wjeździe do żadnego kraju, lokalne władze mogą czasami mogą go wymagać. Czasem nawet mogą proponować szczepienie jako warunek uzyskania pozwolenia na wjazd. Nie wolno dawać się zaszczepić szczepionką przeciw cholerze w postaci zastrzyku (tak jak każdą inną) w warunkach nie spełniających wymogów sanitarnych (sytuacja taka może mieć miejsce w krajach rozwijających). Należy użyć wszelkich możliwych środków, aby do takiego szczepienia niedopuścić (np. z pomocą ambasady, itp.).
Kto powinien się szczepić
Ponieważ ochronne działanie szczepionki jest ograniczone (chroni mniej więcej w połowie przypadków), szczepienie powinni rozważyć tylko niektórzy podróżni udający się do wysoce endemicznych terenów: -osoby pozostające na terenach endemicznych bez dostępu do ośrodków medycznych przez dłuższy czas -osoby z zaburzoną funkcją ochronną żołądka spowodowaną stosowaniem dużych ilości środków zobojętniających, achlorohydrii, po operacjach z powodu wrzodów trawiennych Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca już tej szczepionki podróżnym wybierającym się w rejony endemiczne. W przypadku gdy lokalne władze wymagają takiego szczepienia pojedyncza dawka jest wystarczająca. Gdy osoba została zaszczepiona właśnie w tym celu, powinna otrzymać międzynarodowy certyfikat (International Cartificate of Vaccination). Szczepionka jest ważna przez 6 miesięcy.
Kto nie powinien się szczepić
Ponieważ ryzyko zachorowania na cholerę u większości podróżnych odwiedzających kraje rozwijające się jest raczej niewielkie (pod warunkiem stosowania się do wyżej wymienionych wytycznych) korzyści płynące ze szczepienia są co najmniej wątpliwe. Podróżnego, u którego wystąpiła wcześniej nasilona reakcja alergiczne na szczepionkę przeciw cholerze nie powinno się szczepić. Podobnie szczepienia należy zaniechać u kobiet w ciąży (chyba, że lekarz określi je jako niezbędne). Ryzyko i skutki uboczne szczepień W miejscu ukłucia po szczepieniu (w postaci zastrzyku) może wystąpić ból, zaczerwienienie, obrzęk, jednak w większości przypadków objawy te wycofują się w ciągu 1 do 2 dni. Czasem mogą dołączyć się niewielka gorączka, uczucie zmęczenia lub ból głowy. Poważniejsze reakcje stanowią rzadkość. Po szczepieniu, podobnie jak po każdym innym leku, istnieje minimalna szansa wystąpienia poważnych powikłań, ze śmiercią włącznie. Dlatego w przypadku wystąpienia cięższych reakcji konieczna jest jak najszybsza konsultacja lekarza.
Kiedy szczepić
Dla maksymalnego zabezpieczenia należy zaszczepić się jeden tydzień do jednego miesiąca przed planowanym wyjazdem za pomocą 2 dawek. Jedna dawka wystarcza aby spełnić ewentualne wymagania władz. Wtedy szczepienie należy odbyć maksymalnie pół roku przed wjazdem do kraju wymagającego zaświadczenia. Szczepienie uzupełniające co pół roku może być użyteczne u ludzi szczególnie zagrożonych.
