Angielska nazwa: malaria
Opis ogólny
Malaria jest jedną z najważniejszych chorób zakaźnych, ciągle jeszcze podróże do tropików i regionów subtropikalnych związane są z dużym ryzykiem zachorowania. Nawet najkrótszy pobyt, jedna noc spędzona w zagrożonych regionach może stanowić duże zagrożenie i wymaga przestrzegania zasad profilaktyki. Możliwe jest nawet zarażenie się malarią przy krótkich postojach na terenach endemicznych, na przykład na lotniskach, gdy gospodarze nie zabezpieczyli terenu przed komarami w stopniu wystarczającym. Dotyczy to zwłaszcza małych lotnisk z dala od uczęszczanych szlaków.
Malaria jest przenoszona przez komary z rodzaju Anopheles. Występuje powszechnie niemal na całym świecie: w Środkowej i Południowej Ameryce, Afryce, w Indiach, południowo-wschodniej Azji, na Bliskim Wschodzie i wyspach południowego Pacyfiku. Największe ryzyko występuje od zmierzchu do świtu, ponieważ komary żerują w nocy. Okazjonalnie malaria może rozprzestrzeniać się wśród narkomanów, poprzez zanieczyszczone igły i strzykawki, a także poprzez transfuzje krwi i wewnątrz macicy, od matki do płodu. Istnieją cztery główne gatunki malarii, wszystkie są rodzaju Plasmodium (zarodźce): falciparum, vivax, ovale i malariae. Najgroźniejsze jest zakażenie Plasmodium falciparum, które nie leczone (bądź leczone niewłaściwie) może doprowadzić do śmierci
Objawy malarii
Malaria ma przebieg falowy (objawy wielokrotnie nasilają się i ustępują) objawia się głównie gorączką i symptomami podobnymi do grypy, są to dreszcze, ból głowy, bóle mięśni, złe samopoczucie. Mogą wystąpić wymioty i biegunka. Czasem pojawia się niedokrwistość (anemia) i żółtaczka. Objawy mogą pojawić się dość szybko – nawet 7 dni po ukąszeniu komara, mogą także wystąpić po raz pierwszy po wielu miesiącach, a nawet później, już po powrocie z rejonów zagrożonych. Zdarza się to po odstawieniu profilaktycznie zażywanych leków (patrz dalej).
Jeśli leczenie jest niewłaściwe, to znaczy zarodźce nie są wrażliwe na stosowane leki, zwłaszcza przy zakażeniach P. falciparum, może dojść do wstrząsu, niewydolności wątroby i nerek, śpiączki i zgonu. Jakkolwiek pozostałe gatunki (P. ovale, malariae i vivax) zazwyczaj nie wywołują choroby zagrażającej życiu, mogą stanowić duże zagrożenie dla małych dzieci i osób w wieku podeszłym, a także przy współistniejących niektórych innych chorobach. Przy zaniechaniu leczenia tych typów malarii chroba może przebiegać nieregularnymi rzutami, z okresami zaostrzeń i ustępowania objawów przez wiele lat. Możliwe jest w tych przypadkach nawrót choroby nawet po 25 latach.
Malarię należy podejrzewać przy wystąpieniu wyżej wymienionych objawów, nawet jeśli są one słabo wyrażone. Konieczne jest wtedy szybkie wprowadzenie właściwego leczenia.
Rejony zagrożone malarią
Szacowane ryzyko zachorowania na malarię zależy od wielu czynników: sytuacji epidemiologicznej w odwiedzanych rejonach, rodzaju transportu, czasu pozostawania w zagrożonych miejscach, pobytu w rejonach wiejskich itp. Na przykład podróżny mieszkający w klimatyzowanym hotelu jest zagrożony w mniejszym stopniu niż osoby mieszkające w przygodnych miejscach; podróżni mieszkający przez dłuższy czas w klimatyzowanych bądź dobrze osłoniętych pomieszczeniach są w mniejszym stopniu zagrożeni niż osoby biorące udział w misjach humanitarnych. Najbardziej niebezpiecznym rejonem malarycznym dla podróżnych wydają się być państwa Afryki na południe od Sahary. Jest to związane z faktem, iż malaria występuje tam niemal wszędzie, zarówno w miastach jak i w regionach wiejskich. Ponadto podróżni spędzają relatywnie dużo czasu na świeżym powietrzu wieczorami, gdy ryzyko jest największe i to najczęściej z dala od miast. Natomiast w Azji i Ameryce Południowej najchętniej odwiedzane są tereny miejskie, z dobrze rozwiniętym zapleczem turystycznym, gdzie ryzyko zakażenia jest małe (jeśli w ogóle występuje) a wycieczki poza miasto odbywają się w ciągu dnia.
W chwili obecnej oporność Plasmodium falciparum na chlorochinę, jeden z głównych leków przeciwmalarycznych, rozprzestrzeniła się niemal na cały świat. W niektórych miejscach, na przykład w Tajlandii, nie jest już skuteczny nawet nowszy lek – meflochina. Przed wyjazdem do terenów malarycznych należy zasięgnąć porady odnośnie skutecznych profilaktycznych leków przeciwmalarycznych i innych zasad wystrzegania się malarii. Stosowanie się do tych zaleceń w znaczącym stopniu zmniejsz ryzyko ale nigdy nie daje 100% pewności. Każda osoba, u której wystąpiły objawy sugerujące powinny natychmiast zasięgnąć porady lekarza i w razie konieczności poddać się leczeniu. Każde opóźnienie lub leczenie niewłaściwe może mieć fatalne konsekwencje.
